sábado, 22 de octubre de 2011

Los carpinteros construyen el mundo, El Correo Gallego 22 oct 2011

Los carpinteros construyen el mundo
El tándem artístico formado por, Dagoberto Rodríguez y Marco Castillo, “Los carpinteros”, son conocidos en la escena internacional del arte contemporáneo por sus irónicas y satíricas piezas tridimensionales de gran tamaño. Han expuesto en los más prominentes espacios museísticos y galerísticos de América y Europa, habiendo tenido una presencia singular en Galicia a través de su participación en la inauguración de la Galería A Chocolataría, de Santiago de Compostela, en el año 2006. Su obra forma parte, además de la colección ARCO, que está depositada en el CGAC. Cuando, en estas fechas, se divulga la programación del Centro Galego de Arte Contemporánea, para la próxima temporada, aparece ubicuamente una muestra de la pareja de artistas.
La mención a Los Carpinteros, cobra actualidad, pues en estos días una selección de obras firmadas por los artistas pertenecientes a la colección Thyssen-Bornemisza Art Contemporary, fundada por Francesca von Hasburg, hija del barón H.H. Thyssen-Bornemisza, se expone en Es Baluard, Palma de Mallorca.
Es la segunda ocasión que la colección de Francesca Thyssen, con obras de Los Carpinteros, se presenta en España, antes fue el centro La Laboral, de Gijón, que expuso la creación inquietante y perfeccionista de los artistas cubanos. Tanto en la ocasión de Laboral, como en esta muestra en Es Baluard, el interés del público por el impecable contenido plástico de la muestra se imbrica con el indudable interés que despierta la actividad filantrópica de la aristócrata. Así por reunión de elementos diversos, como en las grandes producciones operísticas, o las realizaciones filmográficas, o las magnas bienales de arte internacional, se consigue atraer al museo de arte contemporáneo a un gran número de visitantes. No es la afluencia masiva, el motivo último del arte, pero sí lo es la apertura de ventanas a campos ignotos de la estética y la ética por medio del trabajo de los artistas. Algo que resulta óptimamente divulgado, cuando las exposiciones son un éxito de público y crítica. Eso ocurre con las muestras de Los Carpinteros y la colección Thyssen.
En Es Baluard, se exponen cuatro instalaciones de gran tamaño. En las que por la representación de un muro explosionado y congelado en el tiempo; una cama con forma de pretzel; una piscina con forma de porta aviones; y una sala de dibujos con mesas de agua, se indaga en las posibilidades de la realidad inexistente y la percepción del ojo humano. Además un gran gabinete de coleccionista con una veintena de acuarelas con evocaciones a Magritte, al surrealismo y a lo onírico, llenan los muros del museo.
Una ocasión única de ver arte y cosmopolitismo, que se podría ver en Galicia durante esta temporada. Esperemos, que los límites presupuestarios que ingrávidos nos aplastan, no impidan la muestra y que en su caso sea coproducción de Centro Galego de Arte Contemporáneo con Cidade da Cultura y que se lleve a buen fin un tan magno evento.
Román Padín Otero   


jueves, 13 de octubre de 2011

Un cadro só, Faro de Vigo, Faro da Cultura 13.10.2011


Un cadro soio
O estilo barroco ou de profusión ornamental, atopa contrapunto na ausencia de elementos superfluos que predica a arte clasicista. O estilo neoclásico prefire mostrar con equilibrio, poucos obxectos ou un único obxecto para que se podan deleitar os sentidos de xeito mais profundo,fronte á acumulación barroca que provoca esgotamento por exceso.
A forma de mostrar arte na actualidade abonda máis no barroco que no clasicismo.Una forma de expresión popular como o graffiti, co cal se enchen os muros enteiros de debuxos e caligrafías, atopa referente na decoración barroca do “medo ó vacío”, na que tódalas superficies quedaban cubertas con rocallas e ouro.
Tamén as iconas dos medios de comunicación, nas que as imaxes se suceden a ritmo de segundeiro, son unha forma de expresión plástica barroca ou representativa do exceso.
Exposicións cheas de cadros, galas musicais cheas de fragmentos de ópera en éxtase, desfiles de moda cheos de modelos, mensaxes de teléfono en bloque ou titulares acumuladas na prensa on line. Son todos eles, expresións plásticas e de comunicación visual presididas polo leitmotiv do “máis e mellor”.
Fronte á cultura do ornamento e do “máis é mellor”, estamos a presenciar unha reacción que tenta camiñar cara o clasicismo. Dito de outro modo, para non morrer no intento da ansiedade da vida hipermoderna, o mellor, será dar dous pasos atrás e poñer en valor a singularidade da creación. Dunha creación presentada como unívoca, sólida na súa individualidade e apoiada no “menos é máis”.
Este xeito neoclasicista, de afrontar as expresións plásticas, ten múltiples manifestacións .
A arte de grandes producións, como sería o caso das mostras chamadas “Monumenta”, no Grand Palais de París, sería un acercamento da univocidade da obra de arte a un espazo expositivo. Unha sola gran peza de un artista, ocupa de cada volta o espazo enteiro deste pazo de vidro. Anselm Kiefer, mostrou o seu universo melancólico de cidades grises cheas de alegorías da ruina. Foi unha única gran instalación en todo o pazo de cristal, no ano 2007. Richard Serra, instalou no ano seguinte uns enormes monolitos metálicos representativos do seu discurso escultórico. Logo Christian Boltanski, encheu o espazo, cunha reflexión sobre a fe e a morte, expoñendo unha inmensa instalación téxtil. En fin, a derradeira Monumenta, asinada por Anish Kapoor, era un enorme espazo dentro do espazo de cor vermella. En calquera destas catro propostas, primou a idea contundente dunha sola gran peza coa que indagar no universo creativo do artista.
A Royal Academy de Londres, contou entre un dos seus mais senlleiros membros co pintor William Turner. O artista a cabalo entre o romanticismo e o impresionismo, elevou a pintura de paisaxes á categoría de xénero singular no século XIX. As súas presentacións de novas obras, estaban rodeadas de expectación, e non era infrecuente que se mostrara de cada volta un solo cadro ou que se recorden os salóns da Academia, polo título do cadro que presentaba o artista, tal e como acontece co salón de 1796, que se refire nos manuais como o do lenzo “Pescadores no mar”.
Como unha forma de homenaxe ó pintor Turner, será nesta tempada de 2011-2012, cando o tamén pintor David Hockney, expoña na Royal Academy of Arts, as mais grandes pinturas de paisaxes, da historia, feitas con asistencia computerizada. Será unha enorme visión da paisaxe de Hockney, a través da tecnoloxía e do tempo.
Tanto o Turner da época da máquina de vapor, como o Hockney das paisaxes, ofrecen ó público unha visión que incide na univocidade da obra pictórica.
Non por último menos importante, na xestión museística tamén se pode dirixir a vista cara a unha xestión clasicista. Así tamén cunha obra de Turner (na primaveira-verán deste ano), o museo de Belas Artes de Bilbao, ofreceu ós visitantes a sección titulada “La obra invitada”, onde unha sola obra, acompanada de explicacións e comentarios invita ó lecer da audiencia.
Na historia da arte, hai en fin tamén, páxinas dedicadas a unha sola obra de arte. Tal é o que acontece co retrato do Papa Inocencio X, pintado por Velázquez no ano 1650. Este retrato é considerado por moitos estudosos, como o mellor retrato da historia, onde se transmite a personalidade psicolóxica do retratado, e se fai unha investigación arriscada da cor, tendo realizado Velázquez, a totalidade do cadro en variacións de vermello. O retrato barroco, foi ademáis inspiración única para máis de corenta versións pintadas por Francis Bacon. Un único cadro, un retrato soio.
André Leon Talley
O artista Rafael Cidoncha (Vigo 1952), adentrándose na idea clasicista de exposición de obras de arte únicas e ailladas, presenta, nesta temporada, na Sala Alterarte de Ourense, a exposición titulada “Un retrato de A.L.T.”. Unha mostra composta por un solo cadro de gran formato, que pon en valor a idea da singularidade da obra de arte.
Fronte á idea de muros absolutamente pintados co horror vacui do século XVIII ou fronte á versión en clave contemporánea do medo ó vacío do barroco, que serían os muros de grafitteiro, Cidoncha, retoma a idea neoclásica da peza única, exhibida con pulcritude e pureza de liñas.
O estilo realista de Cidoncha, aplícase desta volta para retratar a un persoeiro excelso do universo da moda. O editor at large do Vogue americano, crítico de moda, e propulsor de novas celebridades, André Leon Talley.
A.L.T. aparece retratado con aire opulente, envolto nunha robe de chambre de cor escura, levando zapatos de gala e amparado por un telón de fondo de aires chineses con estilo de toile de jouy.
Resulta paradóxica esta metalectura da moda por medio do retrato de estilo clásico dun personeiro principal dese universo efímero e fugaz. Un cadro de cabalete, pintado con técnica da escola de arte realista española, precisa de infinitas xornadas de traballo. Así o pintor emprega un estilo baseado no doce soporte do tempo para representar a  un persoeiro que dedica a súa actividade profesional a convertir a evanescencia das coleccións de moda en gozo circunstancial dunha fotografía ou un editorial. Unha actividade que idealiza en clave eterna,  un breve desfile ou que fai dun dictado de estilo algo tan fugaz que cando é percibido xa ten pasado de moda.
O retrato en grande formato (220x180) dun máis grande persoeiro do universal mundo da moda, buscar fusionar a arte coas artes aplicadas e server como metáfora da experiencia creativa como único motor estético da existencia. Ó ollar para o cadro percíbense sen dúbida numerosos paralelismos con grandes obras da historia da arte. A semellanza co retrato de Inocencio X pintado por Velázquez, é automática. Tanto o xesto do retratado, como a psicoloxía do retrato ou as cores recordan a Velázquez. Asemade, a sensación de aillamento do persoeiro pintado por Cidoncha, invita a pensar nas versións que do Papa Inocencio, fixera Francis Bacon.
Co retrato único de Cidoncha, procurase a reflexión nas artes e na disciplina estética.
Román Padín Otero

sábado, 8 de octubre de 2011

Un cuadro solo, el correo gallego 8.10.2011


Un cuadro solo
EL PINTOR RAFAEL CIDONCHA ha inaugurado una exposición en la sala Alterarte del campus universitario de Ourense, en la que bajo el nombre Un retrato de André Leon Talley, llena todo el espacio expositivo con una sola pieza. El gran cuadro realizado en óleo sobre lienzo del editor at large del Vogue americano, tiene un tamaño monumental, haciendo énfasis en la propia figura igualmente colosal de este especialista en moda.
La trayectoria como retratista de Rafael Cidoncha, está llena de encargos extraordinarios, abarcando su catálogo de efigies, desde el rey Juan Carlos, hasta el diseñador de calzado Christian Louboutin, pasando por el filósofo Bernard-Henri Lévy o Jesús Aguirre, Duque de Alba. Además son conocidos sus cuadros de paisajes, retratos de interiores y bodegones. Sus dibujos de grafito representan las formas enmarañadas de la naturaleza, lo cual pone énfasis en la apreciación abstracta que Cidoncha manifiesta tener del paisaje como disciplina. En otras de las facetas creativas del artista, la de escultor, fotógrafo y paisajista, se entrega también al tratamiento realista y figurativo de la visión pictográfica, poniendo en valor la calidad e importancia sobresaliente de la escuela figurativa española de pintura y escultura. Una forma de representación plástica, enormemente conocida fuera de nuestras fronteras y que sin embargo encuentra poco refrendo entre los centros de arte contemporáneo españoles, que suelen propiciar más la vertiente conceptual del arte de hoy.
Con esta exposición, el artista pretende destacar la importancia de la pintura de figuración como disciplina. Al presentar un cuadro solo en la sala se busca captar la atención de la audiencia en un solo soporte de trabajo. De manera que se desarrolle un paralelismo entre las muchas horas empleadas en la ejecución del cuadro y la concentración sin obstáculos en un trabajo único.
El retrato en sí, representa a André Leon Talley, vestido con una robe de chambre negra, zapatos de gala y un gesto aristocrático con la mano en la cintura. Dos tercios del fondo está cubiertos detoile de jouy con motivos chinescos y el tercio inferior es una monocromía bermellón. La composición evoca el retrato de Inocencio X, pintado por Velázquez en 1650. Y evoca asimismo, la revisión que del retrato papal hizo Francis Bacon en las más de cuarenta versiones que pintó del cuadro. En esta ocasión Cidoncha, retrata también un personaje solo, espacialmente aislado, rodeado de la elegancia de las telas suntuarias dentro de la ficción del sistema de la moda. Arte y moda bajo el sortilegio de la univocidad de la obra de arte.
Román Padín Otero


jueves, 6 de octubre de 2011

Musas do outono, Faro de Vigo 6.10.2011


A musas do outono
A música do compositor ruso-americano, Vernon Duke, ten posto decorado sonoro á estación do outono dende os anos trinta. Este músico que colabourara cos Ballets Rusos de Diaghilev, nun espectáculo de danza con escenografía firmada polo cubista George Braque, mereceu o aplauso no seu tempo de mestres como Prokofiev ou Grershwin. E ten pasado ós anais da música clasica-popular, pola súa canción “Autumm in New York”, onde di que o outono trae a promesa de novos amores, ten nubes no ceo e xentes nas rúas, parecendo sempre unha estación que na cidade invita a recrear paraxes exóticos.
O noso outono, cargado de novos amores ou non, ven dende logo cargado de fascinantes propostas artísticas e expositivas. Se de vello estaríamos en presenza da valleinclanesca “Sonata de outono”, como clave da estación. Na actualidade, presenciamos no outono, a inauguración de eventos artísticos, deixando atrás o lecer do verán e poñendo en valor a reflexión sobre a aparencia feminina e masculina na moda e nos escenarios. As Gracias, que eran tres, atopan en tres mulleres a quen se dedican exposicións, unha nova representación do eterno feminino. Elas, encarnan flores entre as follas caídas do outono.
Unha revisión do estilo posmoderno e da visión estética dos anos oitenta, preséntase no museo Victoria and Albert de Londres, onde a mostra “Postmodernismo:estilo e subversión”, fai análise da natureza iconoclasta e anti académica deste movimento sociolóxico e filosófico.
Unha das realidades do postmodernismo, foi o acercamento da música pop e das iconas da música á rúa. E mesmo a conversión da imaxen dos cantantes de rock e pop, nunha identidade cultural da época. As fotografías dos músicos, a súas cancións e as súas roupas formaron parte fundamental do noso recordo da época. Unha das celebridades da época que sigue con rutilante presenza no eido das artes é a cantante Annie Lennox. A quen o museo londinense dedica unha mostra monográfica, como parte da grande exhibición do postmodernismo.
“The house of Annie Lennox”, é unha homenaxe, a unha artista que dende o ámbito da música pop, ten creado un estilo persoal, elegante e polémico. Unha muller que xogando cos extremos da aparencia feminina, ten aparecido vestida de smoking ou traxe xastre, desdebuxando os roles dos sexos e influíndo de xeito rotundo en varias xeracións de intérpretes de todo o mundo.
Outra muller que ten xogado un papel axial nos roles masculino e feminino e á súas aparencias, e a tamén cantante Grace Jones. A artista, ten sido dende a época postmoderna do neoiorquino Studio 54, musa de deseñadores, pintores e icono da masas. Quen fixo moito por outorgar a Grace Jones esa imaxe forte e agresiva, a medio camiño entre un home salvaxe e unha muller pantera, foi o fotógrafo e deseñador gráfico, Jean Paul Goude. A este creador e ó seu universo dedica este outono unha retrospectiva o Museo de Les Arts décoratifs en Paris.
“Goudemalion: sa vie, son oeuvre-Jean Paul Goude, una restrospective”, é unha mostra onde se van revisar as fotomontaxes feitas polo artista. É o seu un universo de integración carioca e parisino, co que consigue inventar un novo chic cunha pléiade de persoeiros tan irreais no seu inicio, como logo vixentes na rúa.
Goude ademáis de polas súas fotografías artísticas, é coñecido polas súas campañas de publicidade para Kodak, Orangina ou Renault. Onde sempre ten recreado situacións de comicidad extrema, cheas de cores e deseños de vestiario inaudito. Un universo onde a propia Grace Jones, transfórmase e máquina hidráulica para tragar un coche pola boca ou bailarina automática que xira sobre una saia de lunares, como un derviche de proporcións inmensas. Dunha volta, no ano 1989, co gallo do segundo centenario da revolución francesa, Goude encheu as rúas de París, do seu zoolóxico de persoeiros únicos e salvaxes, coa soprano americana Jessie Norman, envolta cas cores azul, branca e vermello, nunca a rúa tivo tanta cor.
Outra americana que tamén enche a rúa de cor, é a fermosa Daphne Guinness, un membro destacado da jet society da moda máis vangardista, a quen o Fashion Institute of Technology, dedica unha mostra. As imaxes rotundas, as modas máis extremas, os cabelos de dous cores, as plataformas infinitas e a integración da estética dos máis senlleiros creadores  de moda á súa efixie, teñen convertido a esta millonaria, nun personaxe axial da modernidade actual. Na súa mostra pódense ver roupas de outono, inverno, primavera e verán, cargadas de surrealismo atemporal, firmadas por Mcqueen, Chalayan ou Chanel.
Con estas tres mulleres, e a súa apariencia na moda e nas artes, apreciamos unha nova sonata de outono en clave hipermoderna do século XXI.   
Román Padín Otero

Venusianas y marcianas, El Correo Gallego 1.10.2011

Venusianas y marcianas
Durante una visita guiada a un museo de arte español contemporáneo, dirigida a un grupo de adolescentes escolares, ocurrió un cuestionamiento del género en el arte. Tras visitar numerosas salas con  obras principales del siglo XX, entre las que estaban los grandes Picasso, Tápies, Miró, Dalí, también los introspectivos Saura, Mompó, Millares, Valdés y en fin los postmodernos Barceló, Pérez Villalta, Broto…llegamos a una sala en la que había dos cuadros de Carmen Laffón. Y al escuchar la explicación sobre las obras, surgió el comentario general sobre la escasa presencia de las mujeres artistas en esa colección.
La respuesta a este cuestionamiento del género en el arte, encuentra explicación, que no razón, en la vieja dualidad de la mujer venusiana, o yacente como musa del cuadro. Frente a la mujer marcial o marciana, que participa con carácter activo en la realización de la obra de arte. Tradicionalmente se primó a la mujer como Venus y son escasas las representaciones en colecciones de la mujer como creadora. Es por ello que merecen especial interés las obras selectas realizadas por mujeres en las colecciones, tanto por su singularidad, como por su calidad. Pues la exigencia a ellas en un terreno de hombres, era injustificadamente mayor…así siendo pocas las pintoras en lo inventarios de obras de museos y colecciones, su presencia es digna de mención por la excelencia.
En la colección en cuestión, la Fundación Juan March, están presentes también Susana Solano, Soledad Sevilla y Eva Lootz.
Una gran artista a quien se dedicó una monográfica en el Museo Reina Sofía de Madrid en esta temporada, es la brasileira Lygia Pape. Gran dama de las artes en el estilo más conceptual de la segunda mitad del siglo XX, tuvo tras su muerte en 2004, varios momentos para el recuerdo. La Galería lusa Graça Brandâo, gestora espiritual del patrimonio artístico de la creadora, alcanzó las cotizaciones más elevadas que nunca se imaginaron de las instalaciones ingrávidas hechas con hilos y luz de la artista, en temporadas recientes. Además una preciosa instalación de la artista abría el Arsenale en la Bienal de Venecia del año 2009. Y en este año 2011, es el Reina Sofía quien dedica una gran monográfica a una creadora de piezas sublimes. Sus intervenciones espaciales con luz y sombra. Sus geometrías reticulares creando lenguajes semióticos y sus dibujos poema son algunos de los momentos más bellos del arte contemporáneo.
En las antípodas de la abstracción y el lenguaje minimalista, se encuentra otra gran dama del arte español. La mallorquina Susy Gómez, quien con su lenguaje de meta lectura entorno a la apariencia femenina, el vestido como cuerpo y la integración de la moda en la dialéctica del arte, ha convertido cuestiones íntimas de la conducta cotidiana en realidades trascendentes del universo del arte.
Ellas, las Venus, convertidas en marciales gestoras y creadoras del arte, son un flujo axial de la vida creativa contemporánea.
Román Padín Otero