Semellante
ós rapaces. Comme des Garçons.
Cada ano o primeiro luns de maio atopamos pechado o
Metropolitan Museum of Art de Nova York porque ese día inaugúrase a exposición
anual do Costume Institute. Trátase dun acontecemento social de grandes
dimensións que aparece recollido polos medios de comunicación de todo o mundo e
serve para achegar fondos cos que financiar a actividade do museo ademais de
ser unha publicidade idónea para poñer en valor a presenza da moda nos museos.
Este
ano a exposición está dedicada á deseñadora xaponesa Rei Kawakubo quen é
recoñecida sempre asociando o seu nome ó da marca que creou no ano 1973, Comme
des Garçons. Un nome que foi elixido de xeito aleatorio e non tanto con
carácter reivindicativo ou feminista porque tiña unha fonética agradable cando
se pronunciaba. A mostra leva por título Rei
Kawakubo/ Comme des Garçons: Art of the In-Between que pode ser traducido
por algo así como “Arte do lusco e fusco” ou “Arte nin para ti nin para min”,
non esquecendo que para facer esa tradución botamos man de toda a carga
intelectual e iconoclasta da mensaxe implícita nos deseños da empresa ó longo
de 50 anos.
Dende os seus inicios na
pasarela de París en 1981 os deseñadores xaponeses (Issey Miyake, Yohji
Yamamoto e a propia Rei Kawakubo) aportaron unha perspectiva estética diferente
da europeo-americana que dominaba a escena da moda naquel tempo. Introduciron
deseños de cor negra propoñendo un aspecto monocromo con volumes que lonxe de
salientar o corpo conseguían camuflalo. Eran traxes concibidos de xeito
bidimensional ou plano que trocaban de forma ó seres colocados sobre o corpo
fronte ós deseños tridimensionais da colorista roupa occidental baseada no
patrón e no drapeado, Os traxes dos xaponeses considerábanse como esculturas
colocadas sobre o corpo e a cor negra non é única se non que aparece chea de
matices.
Os homes e
mulleres contratados como modelos por Comme des Garçons aniquilaban o canon
comercial de cabaleiros musculosos e donas esculturais sendo frecuente que
participaran nos seus desfiles e catálogos xentes de tódalas razas, idades e
complexión e se lles pedía que amosaran a súa personalidade en cada xesto do
desfile ou en cada pose da sesión fotográfica, propiciando a diversidade.
O tratamento do corpo como
un soporte sobre o que inventar novas siluetas produciu as máis célebres
creacións de Rei Kawakubo en moitas coleccións ó longo da súa carreira
presentáronse prendas que aniquilaban calquera pretensión convencional. Moi
celebrada é a colección Body meets dress
dress meets body de primavera verán 1997 na que se incluían vestidos feitos
en tecidos de cadriños de cores que se envolvían arredor do corpo incorporando
recheos redondeados que puñan volume en lugares descoñecidos previamente na
historia do traxe.
Non tódalas coleccións das
varias liñas da empresa son ideadas soamente por Rei Kawakubo, tamén Junya
Watanabe crea dende hai vinte anos para a compañía e asemade en datas recentes
contan cos deseñadores Tao Kurihara, Fumito Ganryu e Kei Ninomiya. Mesmo se
pode dicir que Kawakubo xa non deseña roupa para Comme des Garçons dende
primavera verán 2014 ela mesma declara que deseña obxectos para o corpo levando a experimentación no seu traballo até
cumios de abstracción escultórica.
A súa derradeira colección para outono inverno 2017 leva por título The Future of Silhouette e nela fai un
verdadeiro esforzo de inventiva ó presentar a silueta feminina sen
articulacións. A meirande parte dos traxes son coma bloques compactos que
cobren o corpo hasta os pés e non levan mangas. A forma dos mesmos vai máis aló
do habitual en moda recordando a silueta da Venus de Milo e mesmo o corpo de
formas redondeadas da Venus de Willendorf, aquela estatuíña do 20.000 A.C.
atopada na veira do río Danubio que celebra con alegría tódolos atributos do
corpo da muller.
Andrew Bolton e o museo.
O comisario da exposición Rei Kawakubo Comme des Garçons Art of the In-Between é Andrew
Bolton quen organizou o traballo da deseñadora non de xeito cronolóxico se non
de modo analítico. Hai sete teimas que agrupan ó redor de 140 traxes de tódalas
épocas da deseñadora. A teima da ausencia
é moi referida nos seus deseños,
para mostra o recordo dunha prenda que lle dou grande sona no inicio da súa
carreira, o xersei negro de lazos con buracos, onde os rotos e os espazos
baleiros teñen significado.
O concepto de non deseño ou anti deseño cando vemos
creacións que buscan provocar sometendo a forma á función e creando daquela un
paradoxo na clásica concepción utilitarista do deseño onde a función sometía á
forma. E tamén o concepto de antimoda no
sentido de que as creacións desta deseñadora e outros dos xaponeses e mesmo
moitos dos deseñadores europeos de vangarda, son alleas á tendencia ou á
temporalidade e poden ser custodiadas pasado o tempo co mesmo agarimo e
interese que se lle outorga a unha obra de arte atemporal.
A idea do mútliple e o orixinal e tamén importante
tendo en conta que moitos dos seus traballos son feitos á man o mesmo que o
concepto de moda de antes e moda de agora
pois moitos dos traxes de Kawakubo son unhas deconstrucións de siluetas
victorianas que se revisan por medio de volumes e cortes iconoclastas.
As ideas da alteridade, alta e baixa cultura e moda como
artefacto son tamén títulos de outros tantos apartados da mostra que se
presenta nun espazo arquitectónico de formas xeométricas e cor branca de xeito
que os vestidos e os seus volumes destacan sobre o fondo neutro. Nese espazo o
tratamento da deconstrución das roupas que se transforman noutra cousa faise
moi visible. Como tamén é visible o feminismo que latexa baixo toda a produción
da deseñadora que reformula os corpos da muller e do home para separalos da
obxectualización da que foron vítimas a causa do mercado de consumo. O deseño de Rei Kawakubo ó longo de case que
50 anos pon de manifesto que ela responde a unha tipoloxía de punk que procura
a eliminación das barreiras e dos límites creados pola sociedade consumista do
século XX.
Román Padín Otero
