Aspectos dunha sociedade en troco.
Un dos temas de
actualidade é Cuba ante un futuro de trocos. Quizais a derradeira das materias
das que ocuparse na cuestión cubana, cando un país ten aínda por estruturar as
liberdades políticas e o sistema económico, sexa a da aparencia dos seus
cidadáns.Pero, cal é o xeito en que se visten as persoas cando non hai
estrutura de mercado por causa dun sistema político, non deixa de ser unha
cuestión interesante. Ten transcendencia antropolóxica e sociolóxica.
Dende unha perspectiva
antropolóxica, a vaidade, a estética, a vontade de gustar, parecen innatas. E
malia as tentacións de réximes totalitarios de anular o gusto. Éste permanece
incólume dentro do xénero humano. Cuba dende a revolución de 1959, malia as
restricións, non perdeu o desexo de mirar e ser vista.
Dende unha perspectiva
sociolóxica, a moda é reflexo do movemento dentro das sociedades plurais do
século XXI. A moda é frívola e superficial. Pero tamén é cultural e analítica.
Crea postos de traballo, transaccións económicas e creativas. Tal é o que
acontece en Cuba na actualidade, onde malia as restricións, hai un termómetro
de vitalidade reflectido nalgunhas pequenas actividades relacionadas coa
vestimenta, a moda, a creación, o lecer. Malia os bloqueos e os bloques
políticos, o desexo de expresar a individualidade aparece na sociedade.
España que hoxe conta
coa primeira corporación en moda a nivel mundial, Inditex, atopa as orixes
modernas do seu sistema da moda en Cuba. As Galerías El Encanto, ofrecen en La
Habana, unha gran variedade de xénero dende o inicio do século XX. Eran tan notorias
que a casa Christian Dior, tivo nelas unha rama nas épocas douradas da alta
costura. Tres españois relevantes no comercio, e moi relevantes no comercio de
téxtil, formáronse neses grandes almacéns: César Ródríguez, que fundaría os
Almacéns Ultra, na Habana; o seu sobriño Ramón Areces, que habería de fundar El
Corte Inglés, co respaldo do seu tío; Pepín Fernández, que habería de fundar as
Sederías Carretas, que logo se transformarían en Galerías Preciados.
Na primeira metade do
século XX, a modernidade e o glamur eran
cubanos. Actores, actrices, casinos e donas con cabaleiros elegantes eran o
normal en La Habana. Daquel glamur, non queda nada en Cuba, pero tampouco en
España, nin no resto de Europa ou América do norte. Soamente podemos mirar a
ese pasado de Ernest Hemingway e Ava Gardner
con nostalxia.
O que si queda en
España, no resto de Europa e América do norte, é o sistema do comercio de
grandes corporacións, un novo paradigma do consumo, o capitalismo estético,
onde todo está contaxiado pola moda e o deseño. A moda invade a vida pública e
privada, atopámola na gastronomía, no vestido, na arte, nas relacións sociais. O
sortilexio da moda é absoluto, e países que outrora permanecían fora do seu
embruxo, son agora líderes en consumo das súas bagatelas. Sendo Rusia, China e
Países Árabes, os máis hipnotizados polos encantos do consumo de bens de luxo.
Na Cuba de hoxe, aínda hai moitas necesidades
antes de se ocupar de modo cotián das vaidades do consumo de bens de deseño e
da moda. Pero si hai algunhas manifestacións da insoportable levedade da moda,
como a existencia dun Instituto Superior de Diseño Industrial. Existen asemade
algúns negocios “de deseño”, como a empresa Clandestina, de roupa e accesorios.
As roupas de liño de Salomé. E o espazo café-tenda de moda de Jacqueline
Fumero. Tamén o espazo multidisciplinar, Fábrica. E o que parece que está
xeneralizado por necesidade, é mercar “ó xeito cubano”. As tendas están
legalizadas, pero hai moitos establecementos ocultos en pisos onde se ofrecen
roupas de firmas europeas, sobre todo roupa de confección básica ou barata.
Xogo de donas.
É notorio que o sistema
da moda de occidente, ten cousas boas, como a liberdade individual e a creación
de emprego. Pero ten asemade cousas malas, como o consumo sen acougo e a
banalización estética. Aínda que a liberdade individual garante a celebración
da creatividade e outorga espazo ós deseñadores máis vangardistas. Tamén é
certo que o consumismo que dirixe a vida no século XXI, outorga valor a cousas
que son detritos.
O ideal sería que un
país que se incorpora a este sistema de moda-consumo-low cost, puidera escapar
das partes malas, e fomentar dende un inicio a calidade, a ecoloxía, a
estética. Pero iso non é fácil, e nese paquete completo de capitalismo estético,
vai a cura e a enfermidade…arestora en Cuba ó tempo que aparecen comercios
nutridos de xénero útil, destaca tamén algún blogger de moda, como Miguel
Leyva, e algunha revista de moda como Garbos.
Un acontecemento que se
viviu con interese, pola comunidade creativa cubana e polo mercado
internacional, foi a presentación do desfile da colección cruceiro 2016-17 de
Chanel. En maio, o Paseo del Prado de La Habana, encheuse de modelos e famosos
para celebrar ese acontecemento. Unha colección que tiña as doses de comodidade
e xovialidade que establecera a fundadora da empresa Gabrielle Chanel, e que se
presentaba nesta volta con aires de Cuba. Estampados feitos cos autos dos anos
1950 (almendrones), típicos da illa e zapatos de dúas cores de estilo tropical,
foron algúns dos elementos deste xogo da moda evocador da época do glamur.
Unha deseñadora cubana
que simboliza a elegancia propia da illa é Isabel Toledo, quen xunta o seu
home, o artista e debuxante Rubén, forman un núcleo duro de estilo caribeño en
Nova York. A deseñadora aparte de ter sido suxeito de dúas exposicións, foi moi
celebrada por ter vestido a Michelle Obama dende o ano 2009, en varias
ocasións. Ela é o exemplo da tradición de elegancia e saber facer dos cubanos.
Entre París, Nova York e La Habana, xogo de donas.
Román Padín Otero
No hay comentarios:
Publicar un comentario